امروز جهان با چنان بحران گرسنگی وخیمی روبه‌رو شده که در چند دهه گذشته شاهد چنین دشواری نبوده است، به‌طوری که در حال حاضر حدود ۴۵ میلیون نفر که بیشتر آن‌ها را کودکان و زنان تشکیل می‌دهند در معرض خطر گرسنگی قرار دارند. تا زمانی که جامعه جهانی اقدام فوری در این راستا انجام ندهد، افراد بیشتری جانشان را از دست خواهند داد و آثار مخرب این بحران در دهه‌های آینده نیز محسوس خواهد بود. جنگ اوکراین موجب شد بهای انرژی، کالاهای کشاورزی و انواع کود که قیمت آن‌ها به‌طور کلی بالا بود، افزایش بیشتری داشته باشد و این امر، وضعیت مالی نامطمئن کشورهای کم‌درآمد و دارای درآمد متوسط را ​​که با آثار ماندگار همه‌گیری کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کنند و با نگرانی‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت امنیت غذایی مواجه‌اند، تشدید کرد.

روسیه و اوکراین، دو منبع عمده تامین غذا در جهان به شمار می‌روند و درگیری بین این دو کشور تولیدکننده کالا بر زنجیره تامین غذا تاثیر غیرمستقیم بسیاری دارد که پیامدهای آن تنها به خطوط مقدم جنگ محدود نمی‌شوند. تداوم جنگ بر ظرفیت تولید و صادرات اوکراین به شدت تاثیر گذاشته و صادرات غلات این کشور به میزان چشمگیری کاهش یافته است. در همین حال، میزان عرضه غلات روسیه به جهان نیز تحت تاثیر تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده علیه مسکو و ایجاد اختلال در مسیرهای کشتیرانی ناشی از جنگ قرار گرفته است.

بیش از نیمی از واردات گندم ۳۶ کشور جهان به اوکراین و روسیه وابسته است. برخی از کشورها در حال حاضر به مرحله بحران رسیده‌اند، به‌ویژه کشورهایی که وابستگی بیشتری به مواد غذایی روسیه و اوکراین دارند. برای مثال، مصر و لبنان بیش از دوسوم گندم موردنیازشان را از اوکراین و روسیه وارد می‌کنند. نزدیک به یک‌سوم واردات گندم تایلند نیز از روسیه و اوکراین تامین می‌شود. مالزی نیز بیش از ۶۵ درصد روغن آفتابگردان‌‌اش را از دو کشور یادشده وارد می‌کند.

این در حالی است که قیمت‌ها نیز به‌سرعت در حال افزایش است. قیمت سبد کالاهای اساسی در بازه زمانی مارس تا آوریل گذشته، بر اساس شاخص بانک جهانی ۱۵ درصد افزایش یافته است. کارشناسان اقتصادی بانک جهانی بر این باورند که قیمت مواد غذایی در سال جاری تا ۲۰ درصد افزایش خواهد یافت.

جنگ روسیه و اوکراین، افزایش هزینه‌های زندگی و قیمت کود را تشدید کرده است. بنابراین، ممکن است توافقی که با میانجی‌گری سازمان ملل متحد برای بازگشایی دریای سیاه به روی کشتی‌های مواد غذایی منعقد شده، برای کمک به میلیون‌ها نفری که برای به دست آوردن غذا در سراسر آفریقا، آسیا و خاورمیانه تلاش می‌کنند کافی نباشد.

طبق گزارشی که سازمان حامی غیرانتفاعی پایداری (Ceres ۲۰۳۰) در سال ۲۰۲۰ منتشر کرد، سازمان‌های بشردوستانه سعی می‌کنند خودشان را برای سطوح جدی‌تر گرسنگی آماده کنند، زیرا سازمان‌های یادشده با شکاف ۱۴ میلیارد یورویی سالانه در هزینه‌های امنیت غذایی مواجه‌اند.

علاوه بر آن، تداوم جنگ در اوکراین سازمان‌های بشردوستانه را به کاهش جیره غذایی در کشورهایی مانند یمن وادار کرده است. یک کارگروه ویژه بحران سازمان ملل متحد وضعیت بیش از ۶۰ کشور که برای پرداخت هزینه واردات مواد غذایی با مشکل مواجه‌اند را زیر نظر دارد. افزایش قیمت انرژی و نوسان در بازارهای مواد غذایی فشار بر کشورهای در حال توسعه را که مشکل مالی دارند، افزایش داده است. با توجه به افزایش گرسنگی جهانی، دستیابی سازمان ملل به هدف پایان دادن به گرسنگی تا پایان دهه، دورتر از همیشه به نظر می‌رسد.

از سوی دیگر، خشکسالی که شاخ آفریقا را فراگرفته است، اوضاع را بدتر می‌کند و حدود ۲۶ میلیون نفر در کنیا، اتیوپی و سومالی در شش ماه آینده با کمبود مواد غذایی مواجه خواهند شد. این خشکسالی تاکنون به تلف شدن بیش از هفت میلیون دام منجر شده است. نرخ تورم مواد غذایی در لبنان که به واردات گندم روسیه و اوکراین وابسته است، به ۱۲۲ درصد رسید.

بر اساس گزارش بانک جهانی، تورم قیمت مواد غذایی داخلی تقریبا در همه کشورهای با درآمد پایین و درآمد متوسط ​​بالا است. این بدان معناست که حتی در کشورهایی که کمبود مواد غذایی وجود ندارد، تهیه غذا برای مردم دشوار است. بر اساس برنامه جهانی غذا، ۴۹ میلیون نفر در ۴۶ کشور ممکن است در گیرودار بحران غذایی، با قحطی یا «شرایط قحطی مانند» مواجه شوند.

با این حال، توافق بین روسیه، اوکراین، ترکیه و سازمان ملل متحد برای صادرات دوباره مواد غذایی از بندرگاه‌های اوکراین در دریای سیاه تا حدودی به کاهش بحران کمک کرد. خوش‌بینی در مورد صادرات حدود ۲۰ میلیون تن غلات که در سیلوهای اوکراین نگهداری می‌شود، باعث شد بهای گندم بین ژوئن و ژوئیه ۱۴.۵ درصد کاهش یابد، اما کارشناسان اقتصادی ابراز نگرانی می‌کنند که حتی اگر اوکراین و روسیه با ظرفیت کامل آمادگی صادرات را داشته باشند، ممکن است روند صادرات به سادگی متوقف شود.

این در حالی است که بسیاری از نقاط جهان با پدیده اقلیمی شدیدی که تا حدودی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی است روبه‌رو شده‌اند. افزایش شدید دما در جنوب آسیا و ایالات متحده، خشکسالی در بخش‌های وسیعی از اروپا، شرق آفریقا و چین و سیل در کره موجب آسیب دیدن مقادیر زیادی از محصولات کشاورزی شده و به بالا رفتن بهای مواد غذایی موجود در جهان منجر شده است. همچنین افزایش قیمت کود شیمیایی نیز هزینه تولید مواد غذایی را بالا برده است. قیمت کود شیمیایی حتی از قبل از شروع جنگ در اوکراین بالا بود، اما به دلیل وابستگی صنعت کود به گاز طبیعی که قیمت آن نیز از زمان جنگ افزایش یافته است، قیمت این محصول افزایش بیشتری یافت.

هرچند برای مقابله با این بحران، برخی از کشورها، ازجمله فرانسه و آلمان دست به ابتکارهای سیاسی بین‌المللی زده‌اند، اما کارشناسان معتقدند که این ابتکارها بدون حمایت مالی گسترده، تاثیری نخواهد داشت. برنامه جهانی غذا برای سال جاری هشت میلیارد دلار کمک مالی دریافت کرده است، درحالی‌که این سازمان به حدود ۲۲ میلیارد دلار بودجه نیاز دارد. اکنون اگر جامعه جهانی بتواند این بودجه را فراهم کند، کمک‌های اضطراری ممکن است تا حدودی از شدت بحران گرسنگی امسال بکاهد. با این حال، کارشناسان می‌گویند که جهان نیازمند یک تغییر اساسی است که تمرکز آن بر تامین مالی توسعه بلندمدت معطوف باشد و تنها به کمک‌های اضطراری که اغلب کافی نیست، اکتفا نشود.